रजनी राई नागरिकता प्रकरण : दोषीमाथि कारबाहीको माग

बारा । बाराको निजगढ नगरपालिका–१२ बाट एक विदेशी नागरिकले नेपाली नागरिकताको प्रमाणपत्र लिएको विषयमा दोषीमाथि कारबाहीको माग गर्दै रतनपुरका युवाहरूले सोमबार इलाका प्रशासन कार्यालय सिमरामा नाराबाजीसहित धर्ना र प्रर्दशन गरेका छन् ।

सचेत युवा समूह रतनपुरीले प्लेकार्ड बोकेर कार्यालयमा पुगेका ५०/६० जना युवाहरूको समूहले नागरिकताको लागि सिफारिस गर्ने वडा अध्यक्ष ज्ञानबहादुर गोले, वडा कार्यालय सचिव शुभचन्द्र महतो र नक्कली आमा/आमा बन्ने जिरामाया र श्यामराज गोलेमाथि छानबिन गरी कारबाही माग गर्दै इलाका प्रशासन कार्यालयमा धर्ना र प्रदर्शन गरेका हुन् ।

उनीहरूले सर्जमिन मुचुल्कामा सहीछाँप गर्ने स्थानीय आइतेसिंह मोक्तान, सरिता सुब्बा, अकलबहादुर थिङ, गणेशबहादुर पाख्रिन र बासुलाल मोक्तानमाथि पनि कारबाहीको माग गरेका छन् । दोषीमाथि कारबाहीको माग गर्दै युवाहरूले गत ८ असारमा इलाका प्रशासन कार्यालय सिमरामा उजुरी गर्दा गरेका थिए । उजुरीमाथि कारबाही नभएपछि धर्ना र प्रदर्शन गर्नुपरेको स्थानीय रमण घिमिरेले बताए ।

कार्यालयका निमित्त प्रमुख शिव अचार्यले इलाका प्रशासन कार्यालय प्रमुख मोहनप्रसाद अर्याल बिदामा बसेको र आएपछि छानबिन सुरु गरिने आश्वासन दिएपछि धर्ना स्थगित गरिएको जानकारी दिए । वडा कार्यालयको सिफारिसमा सिमरास्थित इलाका प्रशासन कार्यालयले भारत दार्जलिङक घर भएकी २१ वर्षिया रजनी राईलाई गत १ असारमा ३३–०२–७९–००५१३ नम्बरको नेपाली नागरिकता प्रदान गरेको थियो ।

नागरिकता प्राप्त गर्न रजनी हाल फरार रहेकी छिन । राईले नागरिकताको प्रमाणपत्र लिइसकेपछि वडा अध्यक्ष गोलेले नागरिकता खारेजीको लागि इलाका प्रशासन कार्यायलमा ४ असारमा निवेदन दिएका थिए ।

यसरी लिइन् भारतीय नागरिक रजनीले नेपाली नागरिकता भारत दार्जिलिङकी २१ वर्षीया रजनी राई यतिबेला बारा प्रहरीको खोजी सूचीमा छिन् । नक्कली अभिभावक खडा गरेर नेपाली नागरिकता लिएको रहस्य खुलेपछि प्रहरीले उनको खोजी थालेको हो ।

सिमरास्थित इलाका प्रशासन कार्यालयबाट १ असारमा ३३–०२–७९–००५१३ नम्बरको नागरिकता लिएकी रजनी त्यसयता सम्पर्कविहीन छिन् । निजगढ नगरपालिका–१२ ले दिएको सिफारिसका आधारमा रजनीले नागरिकता प्राप्त गरेकी हुन् ।

नागरिकता प्राप्त गर्न रजनीले नक्कली अभिभावक खडा गरेको र झुठो विवरण पेस गरेको रहस्य झण्डै एक महिनापछि मात्रै खुलेको थियो । निजगढ १२ रतनपुरका श्यामराज गोलेलाई बुबा र जिरामाया गोलेलाई आमा बनाउँदै २३ जेठमा रजनी गोलेको नाममा जन्मदर्ता बनाएकी उनले जन्मदर्ताको आधारमा नागरिकता लिन सफल भएकी हुन् ।

नागरिकता प्राप्त गर्न रतनपुरका गोले परिवारलाई प्रयोग गरेकी रजनीले २३ जेठमा जिरामायामार्फत जन्मदर्ताका लागि निवेदन दिएको र सोही दिन जन्मदर्ता प्राप्त गरेको देखिएको छ । १५ चैत २०५८ जन्म भएको उल्लेख गरेर रजनीले जन्मदर्ता प्रमाणपत्र प्राप्त गरेकी थिइन् । तर, रजनी भारतीय नागरिक रहेको प्रमाण खुल्ने मतदाता परिचयपत्र र आधार कार्डमा उनको जन्म सन् १९८९/०३/२४ अर्थात् वि.स.२०४५/१२/११ गते उल्लेख छ ।

जन्मदर्ताअघि रतनपुरस्थित अस्थायी प्रहरी चौकीमा सर्जमिन मुचुल्का तयार गरिएको थियो । उक्त सर्जमिन मुचुल्कामा यसअघि विविध कारण जन्मदर्ता हुन नसकेको उल्लेख गर्दै निजगढ नगरपालिका–१२ का वडासचिव शुभचन्द्र महतो, वडा सदस्य बुद्धिमाया विकसहित ८ जनाले हस्ताक्षर गरेका छन् । जिरामाया निवेदक रहेको सर्जमिन मुचुल्कामा गाउँका स्थानीय आइते सिंह मोक्तान, सरिता सुब्बा, अकलबहादुर थिङ, गणेशबहादुर पाख्रिन र बासुलाल मोक्तानले रजनी उनकै छोरी हो भनेर प्रमाणित गर्दै हस्ताक्षर गरेको देखिन्छ ।

सर्जमिन मुचुल्काको आधारमा जन्मदर्ता बनाइएको र सोही जन्मदर्ताको आधारमा २४ जेठमा रजनीले नागरिकताका लागि निवेदन दिएकी थिइन् । नागरिकता प्राप्त गर्नका लागि भरिने अनुसूची फारममा रजनीलाई अविवाहित रहेको प्रमाणित गरिएको छ । तर, रजनीको भारतीय आधार कार्डमा उनको पतिको नाम छेडुप सिंगर र भारतीय मतदाता परिचयपत्रमा उनको बुबाको नाम किशोर राई उल्लेख छ ।

नक्कली विवरण भरिएको अनुसूची फारमसहित निजगढ नगरपालिका–१२ का वडाध्यक्ष ज्ञानबहादुर गोलेले २४ जेठमा इलाका प्रशासन कार्यालयलाई नागरिकताका लागि सिफारिस गरेका थिए । सोही सिफारिसका आधारमा इलाका प्रशासन कार्यालयले रजनीलाई १ असारमा नागरिकता दिएको हो ।

वडाध्यक्ष गोलेले नक्कली अभिभावक र झुटो विवरणको विषयमा आफूलाई जानकारी नै नभएको बताए । ‘कागजपत्र सबै ठीक थियो, गाउँको चिनेकै मान्छे भएकाले सिफारिस गरेको हो,’ वडाध्यक्ष गोलेले भने, ‘तर अहिले भारतीय नागरिकले झुक्याएर नागरिकता लगेको जानकारी हुन आएको छ । त्यसैले बदरका लागि प्रक्रिया सुरु गरेको छु ।’

गोले स्थानीय तह निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसबाट दोस्रो पटक वडाध्यक्षमा निर्वाचित भएका हुन् । उनकै सिफारिसका आधारमा भारतीय नागरिकले नागरिकता प्राप्त गरेपछि यतिबेला उनीसमेत छानबिनको दायरामा तानिएका छन् । इलाका प्रशासन कार्यालयले वडाध्यक्ष गोलेसहित रजनीको नक्कली अभिभावकलाई नागरिकतासहित उपस्थित गराउन निजगढस्थित इलाका प्रहरी कार्यालयलाई पत्र काटेको छ ।

यसअघि नागरिकता प्राप्त गरेकी रजनीलाई हाजिर हुन पत्र काटेको प्रशासनले उनी सम्पर्कविहीन भएपछि वडाध्यक्ष र अभिभावकको नाममा अर्को पत्र काटेको हो । रजनीका नक्कली अभिभावकसमेत सम्पर्कमा छैनन् । इलाका प्रशासन कार्यालय सिमराका प्रमुख मोहनप्रसाद अर्यालले नागरिकता प्राप्त गर्ने व्यक्ति हाल सम्पर्कमा नभएका कारण वडाध्यक्ष र अभिभावकलाई उपस्थित हुन पत्र काटिएको जानकारी दिए ।

‘हामीले पहिला नागरिकता प्राप्त गर्ने व्यक्तिलाई खोज्यौँ । तर, सम्पर्क हुने स्थिति नभएपछि वडाध्यक्ष र अभिभावकलाई बोलाएका छौ,’ अर्यालले भने ‘उहाँहरू आएपछि नागरिकताको विषयमा छानबिन गरेर बदरसहित आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाउछौं ।’

कार्यालयबाट जारी भएको सक्कली नागरिकता फर्काउने काम पहिलो प्राथमिकतामा रहने र बदरका लागि गृह मन्त्रालयमा प्रक्रिया थालिने अर्यालको भनाइ छ । नागरिकता कार्यालयबाट जारी भए पनि बदर गर्ने अधिकार गृह मन्त्रालयसँग मात्रै रहनेछ । ‘हामीसँग बदर गर्ने अधिकार हुँदैन । त्यसैले गृह मन्त्रालयमार्फत प्रक्रिया अगाडी बढाउनुपर्छ,’ अर्यालले भने ।

भारतीय नागरिकले नागरिकता लगेको विषयमा अर्यालसमेत अनविज्ञ देखिन्छन् । वडा कार्यालयको सिफारिस, जन्मदर्ता, प्रहरी सर्जमिन मुचुल्कालगायत सबै कागजात पूरा देखेपछि कार्यालयले नागरिकता जारी गरेको अर्यालले बताए । ‘हामीले सिफारिस भई आउने कागजपत्र हेर्ने हो, कागजपत्रमा कुनै शंका लागेमा मात्रै छानबिन गरेर नागरिकता दिने गरेका छौँ,’ अर्यालले भने, ‘तर यो विषयमा सबै कागजात पूरा देखेपछि नागरिकता जारी भएको हो ।’

जनप्रतिनिधि र प्रशासनलाई झुक्याएर नागरिकता लिएकी रजनीले गोले परिवारलाई आर्थिक प्रलोभन देखाएर प्रयोग गरेको देखिन्छ । दार्जिलिङबाट नागरिकता बनाउनकै लागि निजगढ आएकी उनी त्यसयता सम्पर्क बाहिर छिन् । रजनीले पासपोर्ट बनाउनका लागि नेपाली नागरिकता लिएको र पासपोर्ट बनाएर बिदेश जाने तयारीमा रहेको समेत बुझिएको छ ।