अझै रोकिएन चिनियाँ अतिक्रण, दोलखाको सीमा पिलर पनि गायब

काठमाडौं । चीनले नेपालसँगको सीमा अतिक्रमणलाई अझै रोकेको छैन । लामो समयदेखि ऐतिहासिक रूपमा मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध भएका दुई देशहरुबीच अहिले सीमा विवादमा अल्झिएका छन् भने विश्वको ध्यान पनि नेपाल र चीनबीचको सीमा विवादतर्फ तानिएको छ ।

घटनाहरूको एक श्रृंखलावद्ध रिपोर्टमा, नेपाल दोलखाको गाउँस्थित भिगुमा चिनियाँ सेना सीमा क्षेत्रबाट नेपाली भूभागमा प्रवेश गरेको पाइन्छ । यस सीमा अतिक्रमणबारे नेपालको परराष्ट्र मन्त्रालयलाई पनि जानकारी गराइएको छ ।

त्यसैगरि नेपालको पिलर नम्बर ६० पनि वास्तविक क्षेत्रबाट गायब भएको छ । सम्भवतः नजिकै नदीमा बगाइएको हुनसक्ने बताइएको छ । उक्त सीमास्तम्भ नजिकै दुई चिनियाँ झण्डा गाडिएका छन् । नेपाल र चीनबीच सन् १९६१ मा भएको सीमा सन्धिअनुसारको सीमा नियन्त्रण प्रणालीद्वारा नियन्त्रण गरिएका छन् । तर, सन् १९६१ को सीमा सन्धिअनुसार नेपाल र चीन बीचको सीमा रेखामा मुख्यतया ७६ स्थायी सीमा स्तम्भ निर्माण गरिएको थियो । तर, चीनले उक्त यथास्थितिलाई परिवर्तन गर्ने प्रयास गरिरहेको छ ।

गत वर्ष सेप्टेम्बरमा, चीनले नेपालको हुम्लाको सीमा क्षेत्रमा अतिक्रमण गर्दै ११ वटा चिनियाँ संरचनाहरु निमार्ण गरिएका छन् । नेपालले उक्त क्षेत्र आफ्नो भएको दाबी गरेको भए पनि चीनले पनि नेपालको कुनै पनि भूमि अतिक्रमण नगरेको बताइरहेको छ । यसरी चीनले निरन्तर सीमा अतिक्रमण गरेको भन्दै गत वर्ष चिनियाँ दूतावासबाहिर बृहत् प्रदर्शन गरिएको थियो ।

चीनले हुम्लामा सीमा अतिक्रमण गरेको भन्दै चर्को नाराबाजीहरु भएपछि सरकारले अनुगमन टोली बनायो भने गायब भएका पिलरमध्ये पिलर नम्बर ११ फेला परेको थियो । यस विवादित क्षेत्रको स्थानीय नगरपालिकाको अध्यक्षले आफ्नो नियन्त्रणमा रहेको सीमा क्षेत्र दावी गरेको भए पनि चीनले भने बेवास्ता गरेको छ । यी घटनाक्रमपछि काठमाडौंस्थित दूतावासमा चिनियाँ भूमि र नेपालको राष्ट्रिय सार्वभौमिकताको अवहेलना गरेको भन्दै विरोध प्रदर्शन गरिएको थियो ।

सीमाविद् तथा कूटनीतिज्ञहरुले चीन सरकारसँग वार्ता गरेर समस्या समाधान गर्न सरकारलाई आग्रह गरेका थिए । सरकारले भने यस विषयमा कुनै पहल गरेको थिएन । चीनको विस्तारवादी डिजाइनहरू जोसँगै सीमा रेखा साझा गर्नेसँग असन्तुष्ट भएका छन् । नेपालमा सीमा स्तम्भको विस्थापन कुनै पृथक घटना होइन । नेपालको कृषि मन्त्रालयको सर्वेक्षण अनुसार चीनले गोर्खा, दोलाखा, हुम्ला, दार्चुला, सिन्धुपाल्चोक, रसुवा र संखुवासभा लगायतका कतिपय सीमावर्ती जिल्लाहरूमा अवैध रूपमा अतिक्रमण गरेको छ ।

चीनले नेपालमात्र नभएर भारतसँग पनि सीमा विवादलाई कायमै राखेको छ । त्यसैगरि जापान, मलेसिया, फिलिपिन्स, भियतनालगायतका मुलुकमा पनि चीनले अतिक्रमण गरेको छ ।

एजेन्सीको सहयोगमा