पर्सिदेखि ‘कूटनीतिको विश्वकप’, संयुक्त राष्ट्रसंघमा भेला हुँदै विश्व नेताहरू

संयुक्त राष्ट्रसंघ । संयुक्त राष्ट्रसंघको न्युयोर्क मुख्यालयमा आइतबारदेखि सुरु हुने संगठनको वार्षिक प्रतिष्ठित सम्मेलनमा भाग लिन विश्वका नेताहरू भेला हुँदैछन् । सम्मेलन तीव्र युद्ध, बढ्दो लोकप्रियवाद र कूटनीतिक गतिरोधको विस्फोटक पृष्ठभूमिमा हुँदैछ ।

गाजामा जारी युद्ध, मध्यपूर्वमा चर्किएको बढ्दो तनाव, सुडानको गृहयुद्धमा भोकमरीको अवस्था र युक्रेनमा जारी द्वन्द्वजस्ता समस्याहरू राष्ट्रसंघको मुख्य कार्यक्रम महासभाको उच्चस्तरीय सातामा भाग लिने राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको कार्यसूचीमा परेका छन् । यद्यपि राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले यस साता विश्व ‘तेस्रो विश्वयुद्धलाई पन्छाउन सक्षम हुने’ मा जोड दिएका छन् । ‘हामीले जे देखिरहेका छौँ त्यो द्वन्द्व र दण्डहीनताको भावनामा वृद्धि हो,’ उनले एक ब्रिफिङमा भने ।

‘यो सम्मेलन यो भन्दा अझ महत्वपूर्ण र चुनौतीपूर्ण क्षणमा आउन सक्दैनथ्यो,’ वासिङ्टनकी राष्ट्रसंघीय राजदूत थोमस–ग्रिनफिल्डले भनिन्, ‘ध्यान र कारबाहीको माग गर्ने संकट र द्वन्द्वका सूची बढ्दै जाने मात्र देखिन्छ तर हामी त्यसो गर्न सक्षम छैनौँ ।’

कूटनीतिको विश्वकप भनिने यो भव्य सम्मेलनले विश्वभर द्वन्द्व र गरिबीमा फसेका लाखौँ मानिसका लागि के हासिल गर्न सक्छ भन्ने स्पष्ट छैन ।

इजरायलका नेता बेन्जामिन नेतान्याहू, प्यालेस्टिनी राष्ट्रपति महमुद अब्बास र इरानका नयाँ राष्ट्रपति मसुद पेजेश्कियान उपस्थित हुने भएकाले ‘नेताहरूले के भन्दैछन् भन्ने कुरामा गाजा स्पष्टतः यी द्वन्द्वमध्ये सबैभन्दा प्रमुख हुने’ इन्टरनेसल क्राइसिस गु्रपका रिचार्ड गोवनले बताए । उनले तय गरिएको कूटनीतिक भाषण र मुद्राले ‘वास्तवमा धरातलीय स्तरमा हुने घटनाहरूमा ठूलो फरक नपार्ने’ बताए ।

गाजामा युद्ध अक्टोबर ७ मा हमासले इजरायलमाथि गरेको आक्रमणपछि सुरु भएको थियो । उक्त आक्रमणमा आधिकारिक इजरायली आँकडाहरूमा आधारित एएफपी गणनाअनुसार एक हजार दुई सयभन्दा बढी मानिसको मृत्यु भयो ।

हमास नियन्त्रित गाजाको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार युद्ध सुरु भएयता गाजामा इजरायली सैन्य अभियानमा ४१ हजार दुई सय ७२ भन्दा बढी प्यालेस्टिनी मारिएका छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघले यी आँकडालाई विश्वसनीय मानेको छ ।

द्वन्द्व लेबनानमा फैलिन सक्ने डर उच्च छ । लेबनानमा यस हप्ता हिजबुल्लाहका सञ्चार लक्षित गरेको देखिने शृंखलाबद्ध घातक विस्फोटहरू भए । इजरायलले यसबारे अहिलेसम्म टिप्पणी गरेको छैन ।

न्युयोर्कमा कार्यक्रम आइतबारदेखि ‘भविष्यको शिखर सम्मेलन’ सँगै सुरु हुनेछ । यो आगामी वर्षहरूमा विश्वले सामना गर्ने चुनौतीहरूको अग्रिम सम्बोधन गर्ने महासचिव गुटेरेसको प्रमुख प्रयास हो ।

अहिले नै युद्ध समाधान गरौँ
भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसहित विश्वका नेताहरू भविष्यमा सबैभन्दा जरुरी मुद्दाहरूको सामना गर्ने तरिकामा सम्झौता अपनाउन उपस्थित हुनेछन् । गहन वार्ता र गुटेरेसले नेताहरूलाई ‘साहस’ देखाउन आह्वान गरेपनि मस्यौदा पाठलाई पर्यवेक्षकहरूले महत्वाकांक्षाको कमी भएको भन्दै आलोचना गरेका छन् ।

‘जोखिमहरूमध्ये एक र यो जोखिमभन्दा बढी छ कि भविष्यको शिखर सम्मेलन विगतको शिखर सम्मेलन जस्तो देखिन सक्छ र सबैभन्दा राम्रो अवस्थामा वर्तमानको शिखर सम्मेलन जस्तो देखिन सक्छ,’ अर्का एक कूटनीतिज्ञले भने ।

‘अन्तर्राष्ट्रिय चुनौतीहरू तिनलाई समाधान गर्ने हाम्रो क्षमताभन्दा द्रुत गतिमा अघि बढिरहेका छन्,’ गुटेरेसले शिखर सम्मेलनको मूल्यप्रति जोड दिँदै भने, ‘हामी नियन्त्रणबाहिर भू–राजनीतिक विभाजन र अनियन्त्रित द्वन्द्वहरू देख्छौँ । विशेषगरी युक्रेन, गाजा, सुडान र अन्यत्र, अनियन्त्रित जलवायु परिवर्तन, अनियन्त्रित असमानताहरू… र हाम्रा संस्थाहरू साँच्चै नै यसको गतिसँग मिल्न सक्दैनन् ।’

अन्तर्राष्ट्रिय रेडक्रस समिति (आईसीआरसी) का राष्ट्रसंघीय प्रतिनिधि लेटिसिया कुर्टोइसले द्वन्द्वलाई ‘अहिले नै’ समाधान गर्नु महत्वपूर्ण हुनेमा जोड दिएका छन् । उनले भनेका छन्, ‘अर्को पुस्ताका लागि उद्देश्य’ का रूपमा होइन ।’

शिखर सम्मेलनपछि राष्ट्रसंघका एक सय ९३ सदस्यले एक अर्कालाई सम्बोधन गर्ने उच्चस्तरीय हप्ता हुनेछ र यो ब्राजिलबाट सुरु हुनेछ । त्यसपछि संयुक्त राज्य अमेरिका आउनेछ । सम्भवतः गाजामा युद्धविराम वार्तालगायतका विषयहरूमा राष्ट्रपति जो बाइडेनले सम्बोधन गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

विगत वर्षहरूमा जस्तै चीन र रुसका नेताहरू अनुपस्थित रहनेछन्, तर बेलायतका केइर स्टार्मर, युक्रेनका भोलोदिमर जेलेन्स्की र ब्राजिलका लुइज इनासियो लुला डा सिल्भा उपस्थित हुनेछन् ।

जेलेन्स्की सन् २०२३ मा आकर्षणको केन्द्र थिए । तर एक कूटनीतिज्ञका अनुसार उनले आफ्नो ‘विजयको योजना’ प्रस्तुत गर्दा यस वर्ष चर्चामा रहन संघर्ष गर्नुपर्नेछ ।

भव्य कार्यक्रमअघि संयुक्त राष्ट्रसंघको नदी किनारमा रहेको मुख्यालय वरिपरि सुरक्षाको फलामे घेरा खडा गरिँदै थियो र स्थानीय बासिन्दा र व्यवसायहरू अन्तहीन भीआईपी मोटरकेडहरू र सडक बन्दका कारण हुने ट्राफिक अवरोधको लागि तयार हुँदै थिए ।